PYMEPHARCO

Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO) thì thuốc generic là một dược phẩm dùng thay thế sản phẩm gốc và được đưa ra thị trường sau khi bản quyền của sản phẩm gốc hết hạn.

Thuốc generic rất cần thiết cho các nước nghèo vì thuốc generic rất rẻ do không tốn tiền để nghiên cứu, không phải đem thử nghiệm trên súc vật rồi người bệnh, không tốn tiền làm marketing …Hiện nay ở nước ta, một lọai thuốc gốc có rất nhiều thuốc generic khác nhau, thậm chí có đến 20 generic cho một loại thuốc. Gần đây các loại thuốc generic có khuynh hướng tăng giá. Đến lúc cần phải cảnh báo đến các nhà quản lý và các bác sĩ điều trị nên xem xét lại vấn đề.

Thuốc generic phải tương đương sinh học với thuốc gốc

Đây là điều kiện cần cho phép một loại thuốc generic lưu hành trên thị trường. Điều này có nghĩa là thuốc generic có tác dụng trên người bệnh tương đương với thuốc gốc. Nếu không đạt được điều kiện này xem như hàng kém chất lượng. Hai thuốc là tương đương sinh học nếu chứng tương đương về mặt bào chế và sau khi sử dụng ở cùng nồng độ mol thì sinh khả dụng của chúng tương đương nhau (tức công dụng chữa bệnh như nhau). Tuy nhiên, việc xem xét tương đương sinh học, đòi hỏi phải có phương tiện và điều kiện nên đến nay Bộ Y tế chỉ kiểm tra tương đương về bào chế khi cấp số lưu hành của thuốc: Cùng dạng thuốc, cùng loại thuốc, cùng hàm lượng, cùng đường sử dụng, đạt tiêu chuẩn chất lượng quy định… Vì thế các thuốc generic có tương đương sinh học với thuốc gốc không thì chưa kết luận được. Chúng ta chỉ còn mong đợi vào kết quả trên lâm sàng ở bệnh viện, nhưng kết quả nghiên cứu dưới sự tài trợ của hãng sản xuất hoặc nhà phân phối thuốc thì không được khách quan lắm.

Trong thời gian sắp tới, khi cấp số lưu hành cho sản phẩm dược, nhất thiết cơ quan chức năng phải chứng minh sự tương đương sinh học. Điều này đảm bảo thuốc được phép lưu hành trên thị trường Việt Nam có tác dụng trị bệnh tương đương thuốc gốc. Người tiêu dùng và cả bác sĩ kê đơn không thể nào biết được thuốc nào có tác dụng tốt về chất lượng, lọai nào không tốt để tránh dùng. Chính điều này đã đưa đến việc các nhà phân phối thuốc generic hay mời gọi các chuyên gia hàng đầu ngành y tế nói về kinh nghiệm điều trị, qua đó khẳng định là thuốc dùng có hiệu quả lâm sàng tốt, mọi người cứ an tâm mà dùng.

Thuốc generic buộc phải có giá thành thấp

Thuốc generic phải thấp hơn đáng kể so với thuốc gốc. Thực tế hiện nay, rất nhiều thuốc generic có giá chỉ rẻ hơn thuốc gốc một ít, thậm chí tương đương. Đây là điều quá vô lý và khó có thể chấp nhận được vì mục đích cho lưu hành thuốc generic nhằm giảm giá thành nguyên liệu. Thuốc generic ít ra cũng chỉ bằng phân nửa đến hai phần ba giá của thuốc gốc nhưng thực tế các nhà phân phối trong nước đã định giá rất cao. Trong đợt thanh tra gí thuốc mới đây của Bộ y tế, có những thuốc giá bán gấp 300% giá mua. Lợi thế về giá thấp và có khoản tiền “làm” thị trường nên nhiều thuốc generic đã thắng thầu trong cung cấp thuốc cho các bệnh viện.

Điều nguy hại đặt ra đối với kháng sinh generic đang rất phổ biến trên thị trường có giá tương đương hoặc thấp hơn chút ít so với thuốc gốc. Do có chi phí marketing nhiều nên các công ty chăm sóc người kê đơn kỹ càng hơn và hậu quả là thuốc khánh sinh được kê tràn lan không theo phát đồ. Nếu đó là lọai thuốc không tương đương sinh học thì làm tỉ lệ vi khuẩn kháng thuốc tăng lên. Chúng ta chỉ có vài loại khánh sinh chủ lực để điều trị bệnh bệnh nhiễm trùng có hiệu quả khi bị kháng thuốc nhưng đã bị dùng bừa bãi đưa đến lờn thuốc. Có một phòng khám nọ nhập riêng cho mình một lô thuốc khánh sinh nhóm quinolon thế hệ mới nhấ, tất cả các bệnh  nhiễm trừng từ đầu đến chân, từ nhẹ đến nặng đều được phòng khám kê đơn này. Kết quả là phòng khám có nhiều bệnh hơn vì bệnh nhân điều trị ở đây nếu sau đó đến nơi khác thì không thể hết bệnh được do dùng khánh sinh khác “nhẹ ký” hơn.

Các nhà quản lý lưu ý vấn đề tương tương sinh học và giá cả đối với thuốc generic để có chính sách phù hợp. Bác sĩ điều trị cần thiết phải có sự phân biệt rõ giữa thuốc gốc và thuốc generic để xem xét trong lựa chọn điều trị của mình.

BS. CK2. BÙI MINH TRẠNG

(Báo Sức khỏe và đời sống)